«Оңтүстіктер» қауым басшысы Өмірзақ Шүкеев өзінің туған жері Түркістан облысында үшінші жыл басқарып келеді. Алайда, бұл аймақ үшін пайда әкелмейді – бүгінде мұндағы халықтың өмір сүру деңгейі Қазақстанда ең төмен, ал бюджеттік бұзушылықтар деңгейі ең жоғары, деп хабарлайды «КазахЗерно.kz». Мұндай деректерді ҚР Есеп комитеті ұсынады.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті 2020 жылға арналған есебінде Түркістан облысында кедейлік деңгейі Қазақстанда ең жоғарғы деңгейге – 12,2% жетеді деп атап өтті. Мұнда жан басына шаққандағы орташа айлық табыс 66 мың. теңгені құрайды. Салыстыру үшін Нұр-Сұлтандағы кедейлік деңгейі небәрі 1,5%, ал орташа республикалық деңгей 5,9% құрайды.
Бір қызығы, аймақ өздігінен өте аз ақша табады, ол қазынаны өз күшімен 10,9% -ға ғана толтырады, ал табыстың 90% дерлік республикалық бюджеттен трансферттер түрінде келеді. Бұл республикадағы тиімділіктің ең төменгі көрсеткіші, өйткені одан әрі құрғақ Қызылорда облысында бюджетті өз еңбегі есебінен толықтыру 18% құрайды.
«Әкімдер облыстың экономикалық әлеуетін дамытуға ынтасы жоқ. Сонымен қатар, олардың басты міндеті – салық салынатын базаны кеңейту емес, Орталықтан субвенциялар көп алу», — деп атап өтті Есеп комитеті.
Орташа алғанда, республикада жергілікті бюджеттерді толтырудағы өз кірістерінің үлесі Түркістан облысымен салыстырғанда төрт есе – 41,3% жоғары екенін ескерген жөн.
Осылайша, Есеп комитеті Қазақстан аймақтарының экономикалық дамуындағы сұмдық диспропорцияны тіркеді. Мұнда Түркістан облысы күтілетін соңғы орында тұр:
«Аймақтар арасындағы әлеуметтік-экономикалық теңгерімсіздік деңгейінің нақты көрінісін көрсететін жан басына шаққандағы жалпы өңірлік өнімдегі алшақтық 2020 жылы 10,3 есе – Атырау облысы бойынша ең жоғары көрсеткіш – 11 млн 970,8 мың. теңге мен ең аз көрсеткіш арасында тіркелді. Түркістан облысында – 1 млн 159,2 мың. теңге», – деп атап өтті Есеп комитеті.
Есеп комитеті биылғы 2021 жылы Түркістан облысының бюджеттік заңбұзушылықтар көлемі бойынша көш бастап тұрғандығын анықтағанын атап өту қажет.
2021 жылдың алғашқы үш айында ғана Есеп комитеті бүкіл ел бойынша 25 млрд теңгенің бюджеттік бұзушылықтарын анықтады. Оның 40% -ы Түркістан аймағына тиесілі – 9,9 млрд теңге көлемінде заң бұзушылықтар болған. Шығыс Қазақстан облысы мен Шымкент қаласы жауапкершілікті дәлелдеді, мұнда заң бұзушылықтар мүлдем жоқ.
Смағұлов Мырзабек
